120 tondan 5 tona

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Ülkemizde üretime ne kadar destek verildiğiyle ilgili acı bir örnek de zerdali ve kayısı üretiminde yaşanıyor. 1974 yılı sonrasında Esentepe ve Karaağaç bölgelerinde yoğun olarak üretilen bu meyvelerde rekolte, yıllık 120 tondan 5 tona düştü. Rumlar tarafından binbir zahmetle dikilip büyütülen bölgedeki meyve ağaçları ise üreticiler tarafından para kazanılamadığı için kurumaya bırakıldı.

Eski üreticilerin söyledikleri; “İlk zamanlar ağaçlara çok iyi baktık ve bölgede 1972 yılında inşa edilen tesiste de üretilen zerdaliler 3 sınıfa ayrılarak hem iç pazara satıldı hem de başka ülkelere ihraç edildi. Ancak ilerleyen yıllarda ihracat olanağı yavaş yavaş azaldı, tüm şikayetlerimize rağmen ihracat için yeni pazarlar aranıp bulunamadığı için zarar etmeye başladık. Bir süre sonra artık zararın çok artması, ülkede zerdali üretimi olmasına rağmen Türkiye’den zerdali getirilmesi nedeniyle ürünün elimizde kalması, bizlerin üretimden vazgeçmesine sebep oldu.”

Son 20 yıldır atıl vaziyette olan zerdali işleme tesisinin yıkılarak yerine cami inşa edilmesi çalışmalarının da yapıldığı gelen bilgiler arasında.

Yeni Bakış

Hemen hemen dünyanın her yerinde kullanılan bir cümle var, “üretmeyen toplumlar yok olmaya mahkumdur”. Geldiğimiz noktada her hükümet programında “destekleyeceğiz” kelimesi olmasına rağmen yerel üretimin hali içler acısı duruma geldi. Üreterek yıllardır ülkeye değer katan binlerce üretici yavaş yavaş elini ayağını üretimden çekiyor. Bırakın destek olmayı sürekli köstek olan yönetimler nedeniyle birçok üretici borçları nedeniyle şu anda mahkeme koridorlarında hapse girmemek için çaba harcıyor.

Ülkemizde üretime ne kadar destek verildiğiyle ilgili acı bir örnek de zerdali ve kayısı üretiminde yaşanıyor. 1974 yılı sonrasında Esentepe ve Karaağaç bölgelerinde yoğun olarak üretilen bu meyvelerde rekolte, yıllık 120 tondan 5 tona düştü. Rumlar tarafından binbir zahmetle dikilip büyütülen bölgedeki meyve ağaçları ise üreticiler tarafından para kazanılamadığı için kurumaya bırakıldı.

“İhraç ediliyordu”

Konuyla ilgili görüşlerini aldığımız bölge sakinlerinin söyledikleri aslında üretime ne kadar değer verildiğini açıkça ortaya koyuyor. İşte bölge halkının anlattıkları; “İlk zamanlar ağaçlara çok iyi baktık ve bölgede 1972 yılında inşa edilen tesiste de üretilen zerdaliler 3 sınıfa ayrılarak hem iç pazara satıldı hem de başka ülkelere ihraç edildi. Ancak ilerleyen yıllarda ihracat olanağı yavaş yavaş azaldı, tüm şikayetlerimize rağmen ihracat için yeni pazarlar aranıp bulunamadığı için zarar etmeye başladık. Bir süre sonra artık zararın çok artması, ülkede zerdali üretimi olmasına rağmen Türkiye’den zerdali getirilmesi nedeniyle ürünün elimizde kalması bizlerin üretimden vazgeçmesine sebep oldu.”

“Tesis 20 yıldır atıl durumda”

Esentepe’de zerdali tasnifinde kullanılan çok amaçlı tesis bu günlerde bakımsızlıktan yıkılacak hale geldi. Verilen bilgiye göre tesiste sadece zerdali değil harnup işlemesi de yapılıyordu. Binada daha sonraları başka işler de yapıldı. 50 yıl evvelinde inşa edilen ve zerdali bahçeleri kurutulduktan sonraki devirde dahi hizmet veren bu nadide eser, öncelikle kesme şeker fabrikası olarak, daha sonra belli bir süre boyunca (Türk döneminde) köylü kadınların çalıştırıldığı tekstil fabrikası olarak hizmet vermiştir. Bu arada son 20 yıldır atıl vaziyette olan bu binanın yıkılarak yerine cami inşa edilmesi çalışmalarının da yapıldığı gelen bilgiler arasında.

“Dileriz tüm Kıbrıs halkı ve Esentepe, ölüm uykusundan bir an evvel uyanır”

Esentepe bölgesi için çok büyük bir gelir kapısı olan ve ülkeye de katma değer sağlayan zerdali üretimiyle ilgili görüşlerine baş vurduğumuz, bölge aktivistlerinden Yakup Genç, çocukluğunun geçtiği bölgedeki gelişmeleri şu şekilde anlattı;

“Bir fabrika binası düşünün. Bugün Türk zamanında nüfusu 2500 olan fakat 1974 öncesi 4500 nüfuslu bir Rum köyünün batı yakasında, tam da köy girişinde inşa edilmiş olsun …
Sene 1972 tarihinde inşa edilen bir eser. O zamanki köy ismiyle “Agios Amrosiwos (Esentepe) Zerdali işleme fabrikası “. Köylülerin kooperatif geliriyle inşa edilen tarihsel bir anıt.
Zerdali ve Kaysı sezonu geldiğinde 10-15 kamyon kaysının bir günde işlendiği ve A, B, C kalite diye, ürünü 3 ebat ölçüde tasnifleyen bir fabrika. Hasat zamanı geldiğinde on binlerce dönüm Zerdali ve Kaysı bahçesinin binlerce tonluk ürünü, işte bu fabrikadan yola çıkar, hem Kıbrıs iç piyasasına, hem de Dünya piyasasına ürün pazarlamakta işte bu nadide eser ışık tutardı.
50 yıl evvelinde inşa edilen ve zerdali bahçeleri kurutulduktan sonraki devirde dahi hizmet veren bu nadide eser, öncelikle kesme şeker fabrikası olarak, daha sonra belli bir süre boyunca( Türk döneminde) köylü kadınların çalıştırıldığı tekstil fabrikası olarak hizmet vermiştir.
Bu bina ve içerisinde biriken geçmiş tarih, pek yakında yıkılacak ve yerine adı “Şehitler Camii ” olması kararlaştırılan bir cami inşaatı yapılacak …
Harnup depolama ambarı olarak kullanıldığı yıllarda iç kısmının tavana kadar harnup torbaları ile dolduğu yıllar daha dün gibi aklımda.
Fabrikaya zerdali getiren üreticileri takip edip şekerpare kasalarından gizlice meyve çaldığımız günler.
Fabrika kapısında yerlere biriken zerdali çekirdeklerini taş yardımı ile kırıp afiyetle yiyişimiz.
İmece kültürü ile çalışan abiler ve ablalarımız, dedeler ve ninelerimiz.
O devirde fabrikanın işletiminden sorumlu olan ve bugün vefat edenlerin cümlesinin mekanı zaten Cennet Esentepe idi.
Esentepe Zerdali Fabrikası yakında tarihin tozlu sahnesinde, orada biriktirdiğimiz anılarımızla beraber ” Unutulanlar ” kısmında yerini alacak.
Dileriz ki bu son olur ve tüm Kıbrıs halkı ve Esentepe, ölüm uykusundan bir an evvel uyanır”