O ölmeyi reddeden bir buz dağı

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Dünyanın en büyük buz dağı, 38 yıllık ömrü boyunca hep sürprizler yaptı ve yakın gelecekte başka sürprizler daha yapması bekleniyor. A23a buz dağı ilk olarak 1986 yılında Antarktika’daki Weddell Denizi’nin güneyindeki Filchner Buz Sahanlığı’ndan koptu. Ancak hemen ardından Weddell Denizi’nin dibine saplandı, 350 metre derinliğe adeta bir buz çapasıyla demir atan buz dağı, 30 yılı aşkın süredir orada duruyordu.

Fakat 2020 yılına dek yavaş yavaş eriyen buz dağı bu sebeple tekrar yüzmeye başladı ve yolculuğuna devam ediyor. A23a’nın nereye varacağı konusunda tartışmalar sürmekte. Zira buz dağı, bilim insanlarına sürprizler yapmaya devam ediyor ve bu sebeple “ölmeyi reddeden buz dağı” olarak adlandırılıyor.

A23a’nın ne kadar büyük bir buz dağı olduğunu tahmin etmek ise inanılmaz derecede zor… Uydu ölçümlerine göre donmuş bloğun ortalama kalınlığının 280 metrenin biraz üstünde olduğu ifade ediliyor. Mesela İstanbul, 4. Levent’teki Sapphire’in yüksekliği 261 metre… Öte yandan BBC’nin haberine göre buz dağının alanı yaklaşık 2 bin 400 km2 olarak ifade ediliyor. Anadolu Yakası’nın yüzölçümü 1898 km2… Düzce’nin yüzölçümü ise 2 bin 492 km2… Dağ; Yalova, Düzce, Bartın ve Kilis illerinden büyük olduğu gibi Lüksemburg, Bahreyn ve Singapur dahil 29 ülkeden büyük.

Weddell Denizi’nde kopan buzdağı ilk başta yavaş hareket etmekteydi daha sonra akıntılar ve rüzgarlar onu Güney Kutbu’ndan kuzeye, daha sıcak sulara doğru sürükledi. A23a şu anda Antarktika’nın yüzen buzunun çoğunu dışarıya taşıyan, bilim insanlarının “Buz Dağı Geçidi” olarak adlandırdığı, Birleşik Krallık’a bağlı Güney Georgia ve Güney Sandwich Adaları yönünde ilerleyen bir yol izliyor.

Sonunda eriyip gidecek ama…

Ancak buz dağı parçalanacak ve eriyip gidecek. Erime süreci uydu görüntülerinde ve ziyaret eden gemilerden alınan yakın çekim fotoğraflarda gayet belirgin. Her gün bazen bir futbol sahası bazen bir kamyon büyüklüğünde parçalar buz dağından kopup denize düşüyor.

Aralık 2023’te, buz dağı süratli akıntıların birleştiği Antarktika Yarımadası’nın ucuna ulaşmıştı. Bu noktada, bilim insanları bölgeyi kontrol eden baskın batı rüzgarları nedeniyle bir sonraki adımda dağın nereye gideceğini tahmin edemiyordu.

Nisan 2024’e gelindiğinde ise Antarktika Yarımadası’nın ucundan yaklaşık 700 km kuzeydoğuda, Güney Orkney Adaları’na yakın 60. paralel boyunca sürüklenmekteydi. Bu noktada birçok bilim insanı buz dağının daha sıcak sulara doğru ilerlemesini, parçalanmasını ve erimesini bekliyordu.

Ancak Ağustos ayında A23a’nın Dünya’nın en güçlü okyanus akıntısıyla birlikte ilerlemesi gerekirken aylarca yerinde döndüğü ortaya çıktı. Bilim insanları, A23a’nın devasa bir Taylor sütununa (Geoffrey Ingram Taylor’ın keşfettiği bir akışkanlar mekaniği terimi) yakalandığına ve burada yıllarca sıkışıp kalabileceğine inanıyor. Prof. Mark Brandon ayrıca şunları söylüyor: Genellikle buz dağlarının geçici şeyler olduğunu düşünürsünüz; parçalanır ve erirler. Ama bu öyle değil. A23a ölmeyi reddeden buzdağı.

Bilim insanları şimdi bundan sonra ne olacağını yakından izliyor. A23a’nın Antarktika anakarasından kopmasının sebebi olarak küresel ısınmayı gösterebiliriz lakin durum bundan daha karmaşık. A23a, Antarktika’nın hala çok soğuk olan bir bölümünden geldi. Burada büyük buz parçalarının kırılması aslında doğal bir davranış. Bununla birlikte kıtanın diğer bölgelerinde daha sıcak koşulların tüm kıta sahanlığının çökmesine yol açarak çok sayıda buz dağı ürettiği de doğru. Bilim insanları okyanus tabanına yaptıkları sondajla çıkardıkları çamurları tarihlendirerek Buz Dağı Geçidi’nin yaklaşık 1.2 milyon yıl önce büyük bir buz dağı akışına tanıklık ettiğine inanıyor. Bilim insanları bunun, Batı Antarktika’nın buz sahanlıklarının çoğunu parçalayan, daha önce fark edilmemiş bir ısınma evresinin kanıtı olduğunu düşünüyor. Ancak A23a’nın erimesinin olumlu yanları da var. Tüm büyük buzdağları gibi, onun da erimesi, hala bir buzulun parçasıyken buzunun içinde hapsettiği mineral tozunun açığa çıkacak olması. Açık okyanusta, bu mineraller okyanus besin zincirlerinin temelini oluşturan organizmalar için bir besin kaynağına dönüşmekte.