Fransa Çad’tan da kovuldu

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Yükselen kıta Afrika’da Fransa aleyhine esen rüzgar, özellikle Paris’in askeri iş birliklerine ciddi anlamda darbe vuruyor. Çad ve Senegal’den gelen peşi sıra haberler, Fransa için “Afrika kışı”nın devam edeceğini gösteriyor.

Çad hükümeti, 28 Kasım 2024’te Fransa ile imzalanan savunma sanayisi ve güvenlik alanındaki işbirliğini güçlendirmeyi amaçlayan anlaşmayı iptal etme kararı aldığını duyurdu.

Ardından Fransız savaş uçakları ve askeri birlikleri ülkeyi terk etmeye başladı.

Fransız askerlerinin konuşlu olduğu Faya Askeri Üssü, Çad ordusuna 26 Aralık’ta teslim edildi.
Başkent Encemine’deki Adji Kossei Üssü’nün de 31 Ocak’ta Çad ordusuna teslim edilmesiyle Fransa’nın Çad’daki askeri varlığının tamamen sona erdirilmesi planlanıyor.

Öte yandan Çad’ın Fransa ile savunma işbirliği anlaşmasını feshetmesinin hemen ardından ise Senegal Cumhurbaşkanı Bassirou Diomaye Faye’ın ülkesindeki daimi Fransız üssünü kapatmak istemesi, Fransa’nın eski sömürgeleri üzerindeki etkisinin giderek zayıfladığını bir kez daha gözler önüne serdi.

Diğer taraftan Çad ve Senagal’in ardından bir adımda Paris’in bölgedeki önemli müttefiki Fildişi Sahili’nden geldi. Fransa’nın yakın müttefiki Fildişi Sahili Cumhurbaşkanı Alassane Ouattara, ülkedeki Fransız üssünün ocak ayında Fildişi Sahili ordusuna devredileceğini duyurdu.

Fransa’nın Afrika’daki askeri üsleri

Fransa’nın halihazırda Afrika’da Cibuti, Çad, Gabon, Fildişi Sahili ve Senegal’de kalıcı askeri üssü bulunuyor.

Fransa’nın en önemli üssü olarak değerlendirilen Cibuti’de bin 500, Çad’da bin, Fildişi Sahili’nde 600, Gabon ve Senegal’de 350 Fransız askeri görev yapıyor.

Resmen açıklanmasa da Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un Afrika Özel Temsilcisi Jean-Marie Bockel’in hazırladığı ve Macron’a sunduğu raporda bu üslerde asker sayısının azaltılması tavsiyesinin yer aldığı belirtiliyor.

Rapora göre Çad’daki asker sayısı 300’e, Gabon, Fildişi Sahili ve Senegal’deki asker sayısı da 100’e indirilebilir. Raporda Cibuti’de 1977’de kurulan Encemine’deki askeri üsse ilişkin herhangi bir asker azaltma tavsiyesi yer almıyor.

Paris kızgın: Macron Afrikalıları suçluyor

Fransa Cumhurbaşkanı Emanuel Macron, Afrika’daki Fransız askerlerinin çekilmesine ilişkin bazı açıklamalarda bulundu.

Fransa’nın Afrika’dan “çekilmediğini”, aksine yeni bir düzenle yoluna devam edeceğini belirten Macron, tarihsel bağları ışığında Afrika’ya taşınmayı kendilerinin seçtiğini ve bölgedeki askeri darbelerin sonunda bazılarından ayrılma kararı aldıklarını söyledi.

Macron, Afrika’da 2013’ten bu yana terörle mücadele için çok çalıştıklarını vurgulayarak “Ancak Afrikalı liderler bize bu konuda teşekkür etmeyi unuttu. Fransız ordusu bu bölgede konuşlanmamış olmasaydı bugün hiçbiri egemen bir devlet olamazdı.” değerlendirmesinde bulundu.

Fransa’nın bazı Afrika ülkelerinden darbe nedeniyle ayrıldığının, bazı ülkelerde de askeri varlığını yeniden düzenlemeye karar verdiğinin altını çizen Macron, “Afrikalı liderlere varlığımızı yeniden düzenlemeyi teklif ettik. Nezaket icabı da bu açıklamayı onların yapmasına izin verdik ancak bu nezaketimiz ‘Afrika’dan kovuldular’ yorumlarına neden oldu.” ifadelerini kullandı.

“Fransız kışı”

Mali’de 2020’de Assimi Goita önderliğinde yapılan askeri darbe sonrası Fransa’nın 2013’ten bu yana ülkede yürüttüğü askeri operasyonlar tartışma konusu oldu.

Mali, Şubat 2022’de yaklaşık 5 bin Fransız askerinin görev yaptığı Barkhane Operasyonu unsurlarının topraklarından bir an evvel ayrılmasını talep etti ve Mayıs 2022’de de Fransa ile savunma alanındaki işbirliklerini feshetti.

Fransa, Mali’deki Gao askeri üssünü de kapatmak zorunda kaldı.

Burkina Faso’da da Eylül 2022’de yönetime el koyan İbrahim Traore önderliğindeki askeri yönetim, Ocak 2023’te hem Fransa ile askeri işbirliği anlaşmasını feshetti hem de Fransa’nın Vagadugu Büyükelçisi Luc Hallade’i sınır dışı etti.

Şubatta da Sabre Operasyonu kapsamında konuşlu 400 Fransız askeri, Burkina Faso’nun talebiyle ülkeden ayrıldı.

Karanlık geçmiş: Sömürgeci Fransa

Sömürgecilik faaliyetlerinin ortaya çıkmasında 15’inci yüzyılda Rönesans’la birlikte başlayan Avrupalılık bilincinin yadsınamaz bir etkisi vardır. Öyle ki, bir sonraki asırda coğrafi keşiflerin başlaması ve Sanayi Devrimi’nin olması, sömürgecilik faaliyetlerinin ete kemiğe bürünmesine yol açtı.

Fransa’nın sömürge topraklar arayışını iki ana bölümde değerlendirmek mümkün. 16’ncı yüzyıldan itibaren Kuzey Amerika, Antil Adaları, Doğu Hindistan’ın bir bölümü ve Afrika’nın bir kısmı Fransa’nın nüfuz alanına girdi.

1830’dan itibaren ise 19’uncu yüzyıl, Fransa için kudretli bir imparatorluk rüyasının gerçekleştiği önemli bir dönem oldu. Fransa bu yüzyılda Hindiçin (Laos, Kamboçya, Vietnam), Yeni Kaledonya, Fransız Polonezyası gibi yeni sömürgeler elde etti ve Osmanlı Devleti’nin zafiyet içinde bulunmasından da faydalanarak İngiltere ile birlikte Afrika’da mutlak söz sahibi oldu.

Cezayir (1830), Gabon (1839), Moritanya (1854), Senegal (1854), Gine (1855), Fildişi Sahili (1855), Kongo (1859), Mali (1883), Madagaskar (1896), Benin (1899), Burkina Faso (1896), Togo (1884-Almanya, 1918-Fransa), Çad (1900) ve Nijer (1900) gibi pek çok ülke Fransa’nın kontrolüne geçti.

Fransa ele geçirdiği bu ülkeleri ya doğrudan sömürgeleştirme yoluna gitti ya da Tunus (1881), Fas (1912), Laos (1893), Kamboçya (1863), Vietnam (1862) gibi protectorat (himaye) görüntüsünde kontrol altına aldı.

Fransa, 1524’te başlattığı sömürgecilik faaliyetleriyle Afrika’nın batısında ve kuzeyinde 20’den fazla ülkede hakimiyet kurdu. Afrika’nın yüzde 35’i, 300 yıl boyunca Fransa’nın kontrolünde kaldı.
Senegal, Fildişi Sahili ve Benin gibi ülkeler o yıllarda Fransa’nın köle ticaret merkezleri olarak kullanıldı ve bölgedeki tüm kaynaklar sömürüldü.